حجر زوج

پایان زندگی زناشویی از لحاظ قانونی انواع مختلفی دارد. در اکثر مواقع این پایان با طلاق اتفاق می افتد و در مواقعی نیز پایان زندگی مشترک با فسخ نکاح انجام می شود. یکی از تفاوت های عمده طلاق و فسخ نکاح در این است که طلاق دارای تشریفات خاص است، برای مثال به دو شاهد مرد نیاز دارد و باید صیغه طلاق اجرا شود اما فسخ با اراده صاحب حق فسخ انجام می‌شود و صرفا به اطلاع طرف مقابل می‌رسد. از آنجایی که فسخ علل بسیاری دارد و موارد متعددی را شامل می شود در این مقاله صرفا حجر زوج را بررسی می کنیم و در مقالات دیگر به علل دیگر فسخ نکاح خواهیم پرداخت.

در قانون مدنی آمده است که جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، چه دائمی و مستمر باشد چه ادواری (به صورت دوره ای) برای طرف مقابل موجب حق فسخ است؛ یعنی اگر مرد مبتلا به جنون باشد زن حق فسخ نکاح دارد و همینطور برعکس اگر زن مبتلا به جنون باشد مرد حق فسخ دارد. در دکترین حقوق گفته شده اگر این جنون عارضه ای زودگذر باشد مبنای حق فسخ قرار نمی گیرد چرا که فلسفه این حق فسخ رفع ضرر است و با جنون موقتی این اتفاق نمی افتد.

چنانچه زوج (مرد) بعد از نکاح دچار جنون شود این حق فسخ برای زوجه (زن) ایجاد می شود ولی برعکس این موضوع صادق نیست؛ یعنی چنانچه زن بعد از نکاح دچار جنون شود برای مرد حق فسخ نکاح به واسطه جنون ایجاد نمی شود.

همچنین اگر هر یک از زوجین (زن یا مرد) به وجود این عارضه در طرف مقابل خود آگاه باشد و با همین شرایط ازدواج کند بعد از عقد نکاح امکان فسخ آن را به علت جنونی که از آن آگاه بوده ندارد.

فسخ نکاح از طریق ارسال اظهارنامه فسخ از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادگاه خانواده انجام می شود.

البته برای اینکه بتواند فسخ نکاح را در شناسنامه خود به ثبت برسانید باید به دادگاه رجوع کنید. در این صورت باید دادخواستی به دادگاه تقدیم کرده و دلایل خود را مبنی بر داشتن حق فسـخ و اعمال آن به نحو صحیح ابراز کنید و حکم به تنفیذ و احراز صحت فسـخ را از دادگاه بخواهید. دادگاه، پس از رسیدگی به پرونده، در صورتیکه دلایل خواهان را موجه تشخیص دهد، حکم به وقوع و صحت فسـخ نکاح خواهد داد.

چنانچه زوجه به جای دادخواستی مبنی بر فسخ نکاح دادخواست طلاق به دادگاه تقدیم نماید یا چنانچه دادگاه در حین رسیدگی به دعوی فسخ نکاح در مورد ادعای زوجه نسبت به جنون زوج تحقیقات لازم را، از قبیل تحقیق از گواه و معرفی به پزشکی قانونی به عمل آورد و شواهد قراین مثبت جنون زوج باشد؛ دادگاه وفق قانون آیین دادرسی مدنی قرار رد دعوی صادر می کند و زوجه باید موضوع را به دادستان جهت نصب قیم اعلام نماید و پس از نصب قیم دعوی را به طرفیت قیم اقامه کند.

چنانچه پس از تحقیقات در جریان رسیدگی عدم جنون زوج برای دادگاه ثابت شد دعوای زوجه ماهیتاً مردود اعلام می شود. در این صورت اگر زوجه با طرح دعوی اثبات جنون موفق به اخذ صدور حکم حجر شد مجدداً می تواند اقامه دعوا به طرفیت قیم همسرش نماید. بنابراین پیشنهاد می شود ابتدا جهت اثبات جنون زوج موضوع را به دادستان جهت صدور حکم حجر اعلام و سپس اقدام به طرح دعوی فسخ نکاح نماید. 

 به عنوان سخن آخر از آنجایی که این موضوع موضوع بسیار حساسی بوده و دعوایی است دارای پیچیدگی های خاص توصیه اکید می شود قبل از انجام هر اقدامی با یک وکیل مشورت نمایید و سپس اقدامات قضایی را آغاز نموده یا آن را به وکیل خود بسپارید.