تغییر جنسیت چه آثاری را به همراه دارد؟

تغییر جنسیت پدیده ای است که آثار متفاوتی در ابعاد مختلف زندگی فرد ایجاد میکند. اما آنچه که در این مقاله بررسی خواهد شد تاثیر تغییر جنسیت بر ابعاد حقوقی زندگی فرد است. آثاری که بر عقد نکاح، ولایت حضانت، نفقه، عده، مهریه و ارث از این تغییر جنسیت حادث می شود.

اینکه عقد نکاح پس از تغییر جنسیت همچنان دوام دارد یا خیر پرسشی است که باید به آن پاسخ دهیم.

در موضوع باید دو حالت را بررسی کنیم.

در شرایطی که یکی از زوجین و یا هر دو به صورت غیر همزمان تغییر جنسیت می دهد تمام فقها به اتفاق بر انحلال نکاح معتقد هستند.

اما در برخی حالات مانند تغییر جنسیت زوجین به صورت همزمان که پدیده ای بسیار نادر است درباره انحلال یا بقایای نکاح بین فقها اختلاف نظر وجود دارد برخی از فقها معتقد به انحلال نکاح هستند و برخی دیگر معتقدند که نکاح پابرجا می ماند.

اگر پدر یا مادر طفل تغییر جنسیت بدهند در این صورت وضعیت ولایت و حضانت فرزندان چگونه خواهد بود در مورد این پرسش دو فرض مطرح می شود:

1. مادر تغییر جنسیت بدهد و از زن به مرد تبدیل شود در این صورت ولایتی بر فرزندان صغیر پیدا نمی کند به بیان دیگر همچنان عنوان مادر را دارد و با تغییر جنسیت،  پدر نمی شود.

2. پدر تغییر جنسیت بدهد و از مرد به زن تبدیل شود در این مورد به شرایط و مصلحت کودک توجه می شود اگر تغییر جنسیت پدرش تاثیر بدی روی کودک نگذارد ولایت پدر ساقط نمی شود اما اگر باعث ایجاد صدمه به کودک بشود دادگاه می تواند به ساقط شدن حق ولایت یا حضانت حکم بدهد.

1. نفقه همسر: در مورد پرداخت نفقه همسر باید بگوییم اصل و ملاک برای پرداخت نفقه وضعیت فعلی فرد است یعنی اگر زنی تغییر جنسیت بدهد دیگر به او نفقه تعلق نمی گیرد.

2. نفقه فرزندان: تغییر جنسیت اثری بر پرداخت نفقه فرزند ندارد اگر مردی با تغییر جنسیت به زن تبدیل شود باز هم مکلف به پرداخت نفقه فرزندانش می باشد.

همانطور که میدانیم به محض وقوع عقد نکاح زن مالک مهریه می شود او هر تصرفی که بخواهد می تواند در آن بنماید در مورد اثر تغییر جنسیت بر روی مهریه زوجه دو فرض وجود دارد:

1. اگر تغییر جنسیت یکی از زوجین بعذ از عقد نکاح و قبل از زابطه جنسی باشد در این صورت پرداخت مهریه منتفی می گردد زیرا علت تعیین مهر از بین رفته است اگر مهریه پرداخت شده باشد باید مسترد شود

2. اگر تغییر جنسیت بعد از وقوع عقد نکاح باشد و رابطه جنسی صورت گرفته باشد در این صورت هر کدام از زوجین که تغییر جنسیت بدهند نکاح منحل خواهد شد اما مهریه کماکان به قوت خود باقی خواهد ماند زیرا قبل از تغییر جنسیت عقد نکاح اعتبار قانونی و شرعی داشته است و زوجین در برابر یکدیگر حقوق و تکالیفی داشته اند.

بنابراین در صورت تغییر جنسیت شوهر و تبدیل شدن او به زن در تعهدی که در هنگام عقد ایجاد کرده است (مهریه) خللی وارد نمی شود. او نمی تواند به این بهانه که تغییر جنسیت داده است مهریه زوجه سابق خود را نپردازد. همینطور اگر زنی بعد از ارتباط جنسی با شوهرش تغییر جنسیت بدهد مهریه اش بر ذمه همسر سابقش باقی خواهد بود و از بین نخواهد رفت.

اثر تغییر جنسیت برای فرزندان و والدین متفاوت است. فرزندی که جنسیت خود را تغییر بدهد بر اساس جنسیت زمان فوت والدینش ارث می برد.

 اگر یکی از والدین فوت کند در این صورت پسر زمان فوت دو برابر دختر زمان فوت ارث می برد. پس اگر دختری به جنس پسر تغییر جنسیت داده باشد دو برابر زمان سابقش ارث میبرد؛ بنابراین جنسیت زمان فوت والدین در نظر گرفته می شود.

اگر والدین تغییر جنسیت بدهند و بعد از آن فرزندشان فوت کند سهم الارث والدین بر مبنای جنسیت آنها در زمان انعقاد نطفه تعیین می گردد بنابراین جنسیت جدید ملاک و مورد نظر نخواهد بود.

اگر زوجه تغییر جنسیت بدهد و مرد بشود و قصد ازدواج داشته باشد لازم نیست عده نگه دارد.

به طور کلی اگر بعد از ازدواج هر کدام از زوجین تغییر جنسیت بدهند عده ساقط می شود فرقی ندارد که شوهر زن بشود یا زن مرد بشود.